مدیریت لجستیک و اهمیت آن

مفهوم لجستیک اولین بار در قرن نوزدهم به جهان معرفی شد. در آن زمان، این مفهوم تنها برای موارد نظامی کاربرد داشت. اما در حال حاضر، از آن می‌توان برای انواع فعالیت‌های بین‌المللی استفاده کرد. مدیریت لجستیک به اقداماتی گفته می‌شود که روی سه مرحله برنامه‌ریزی، تامین و نظارت تمرکز دارد و باعث پیشبرد کارها می‌شود. به طور کلی، لجستیک باید در زمان طی کردن سه مرحله ذکر شده روی شش پارامتر با پسوند "مطلوب" تمرکز داشته باشدکه از جمله آن‌هامی‌توان به مقدار، کیفیت، شرایط، مکان، زمان و هزینه مطلوب اشاره کرد. اگر می‌خواهید با این روش مدیریتی و انواع آن آشنا شوید، ادامه این مطلب رامطالعه بفرمایید.

مدیریت لجستیک چیست؟

به فرایند کلی مدیریت نحوه دریافت، ذخیره و انتقال منابع به مقصد نهایی مدیریت لجستیک گفته می‌شود. مدیریت لجستیک شامل شناسایی توزیع کنندگان و تامین کنندگان بالقوه و تعیین اثربخشی و دسترسی آن‌ها می‌شود. این اصطلاح اکنون به طور گسترده در بخش تجاری، به ویژه توسط شرکت‌هایی در بخش‌های تولیدی، برای اشاره به نحوه مدیریت و جابجایی منابع در طول زنجیره تامین استفاده می‌شود.

درک مفهوم و کاربردهای لجستیک در مدیریت و تجارت

هدف از مدیریت لجستیک، داشتن مقدار مناسبی از یک منبع یا ورودی در زمان مناسب، رساندن آن به مکان درست در شرایط مناسب و تحویل آن به مشتری داخلی یا خارجی به بهترین شکل ممکن است. به‌عنوان‌مثال، در صنعت گاز طبیعی، لجستیک شامل مدیریت خطوط لوله، کامیون‌ها، تأسیسات ذخیره‌سازی و مراکز توزیعی می‌شود که گاز را در طول زنجیره تامین مدیریت می‌کنند.

یک زنجیره تامین کارآمد و اجرای مدیریت لجستیکی عالی می‌تواند روی کاهش هزینه‌ها و حفظ و افزایش کارایی تاثیر مستقیم بگذارد. مدیرانی که در این زمینه ضعیف عمل می‌کنند، باعث تاخیر در تحویل، عدم پاسخگویی به نیازهای مشتریان و در نهایت باعث آسیب کسب و کار می‌شود.

مفهوم لجستیک تجاری از دهه 1960 تغییر کرده است. پیچیدگی روزافزون تامین مواد و منابع مورد نیاز شرکت‌ها، همراه با گسترش جهانی زنجیره‌های تامین، باعث شده است تا شرکت‌ها همواره به مدیران و متخصصانی در این زمینه نیاز داشته باشند که بتواند مدیریت لجستیک را به بهترین شکل ممکن برای آن‌ها انجام دهد.

در عصر مدرن، رونق فناوری و پیچیدگی فرایندهای لجستیک باعث ایجاد نرم افزارهای مدیریت لجستیک و شرکت‌های تخصصی متمرکز بر این کار شده است که باعث افزایش سرعت حرکت منابع در طول زنجیره تامین می‌شوند. یکی از دلایلی که خرده‌فروشان آنلاین بزرگ مانند آمازون توانسته‌اند به جایگاه امروزی خود برسند، ایجاد نوآوری و افزایش کارایی در فرایند لجستیک است که باعث انحصاری بودن زنجیره تامین آن‌ها می‌شود. در نتیجه، این مجموعه‌ها می‌توانند به بهترین شکل ممکن تامین کالا را انجام دهند. البته شرکت‌های تولیدی ممکن است تصمیم بگیرند که مدیریت لجستیک را به منابع خارجی بسپارند. اما در صورت مقرون به‌صرفه‌بودن، بهتر است که این کار توسط منابع داخلی انجام شود که بازدهی بهتری دارد.

برای مطالعه مقاله‌ی "لجستیک هوشمند و مزایای استفاده از آن"، کلیک کنید.

نکات مهمی که باید درباره مدیریت لجستیک بدانید

وظایف مدیر لجستیک (Logistician) بستگی به کسب و کار او دارد. در کل، مسئولیت‌های اصلی این فرد شامل نظارت و مدیریت موجودی با ایجاد سامانه حمل و نقل مناسب و ذخیره‌سازی کافی برای حفظ موجودی است. یک Logistician ماهر فرایند لجستیک را برنامه‌ریزی کرده و مراحل را برای حفظ موجودی برنامه‌ریزی و هماهنگ می‌کند. این باعث می‌شود که منابع بتوانند وارد چرخه تامین شوند و از آن عبور کنند.

آموزش تخصصی در زمینه مدیریت زنجیره تامین و لجستیک در آموزشگاه‌های مختلف مربوط به آن انجام می‌شود. فردی که این مسئولیت را بر عهده دارد، در برخی مواقع می‌تواند تمرکز خود را روی تجزیه و تحلیل سیستم‌ها و پایگاه‌های داده بگذارد و برخی مواقع هم به سراغ بخشی فیزیکی این کار برود.

مدیریت لجستیک، باید به نحوی انجام شود که در راستای موفقیت و کنترل ترابری باشد.

انواع لجستیک؛ از کلان تا خرد

به طور کلی، لجستیک را می‌توان به دو بخش کلان و خرد تقسیم کرد که به اقتصاد کسب و کار مورد نظر مرتبط هستند. لجستیک کلان خود از سه نوع لجستیک بین‌المللی، لجستیک ملی و لجستیک تجاری تشکیل شده است.

لجستیک کلان، درست مانند اقتصاد کلان روی مسائل لجستیکی فراشرکتی تمرکز دارد. در نتیجه، می‌توان آن را هم‌ارز با لجستیک تجاری معرفی کرد. در برخی مواقع، این نوع مدیریت لجستیک، لجستیک ملی یا فراشرکتی هم گفته می‌شود. از نظر بانک‌داری جهانی، لجستیک تجاری نوع دامنه از فعالیت‌های ضروری در این زمینه است که از جمله آن‌ها می‌توان به انبارداری، یکپارچه‌سازی بارهای تجاری، امور گمرکی و تبادلات مرزی اشاره کرد. به زبان ساده‌تر، لجستیک کلان اسکلت تجارت است و به هیچ عنوان نباید آن را دست کم گرفت. این نوع مدیریت لجستیک از 4 حوزه تشکیل شده است که از آن‌ها می‌توان به زیرساخت‌های لجستیکی، خدمات لجستیکی، امروز فرایندهای گمرکی و ردیابی و پیگیری محموله‌های ارسالی اشاره کرد.

هلدینگ فاخر با هدف توسعه شبکه ارزش صنعت پست لجستیک ، حدودا 5 سال است که شروع به فعالیت کرده است. بنیانگذاران هلدینگ فاخر، با اتکا به نیم‌قرن تجربه زیسته در دو عرصه پست لجستیک و تجارت الکترونیکی، به طور مستمر کسب و کارهایی را توسعه داده و راه‌اندازی کرده‌اند و یا در حال رایزنی و مشارکت با صاحبان سرمایه و ایده هستند. هلدینگ فاخر با حمایت و سرمایه‌گذاری بر روی شرکت‌ها و افراد نخبه توانسته پیشرو در  بهینه‌سازی برخی از فرایندها از جمله فرایندهای لجستیکی باشد.

لجستیک خرد را می‌توان به چهار نوع درون‌سو، درون کارخانه‌ای، برون‌سو و معکوس تقسیم کرد. لجستیک درون‌سو که به آن لجستیک تدارک هم گفته می‌شود، روی تامین و مدیریت مواد اولیه و قطعات از تامین‌کنندگان تا کارخانه تولید تمرکز دارد. در عین حال، لجستیک درون کارخانه‌ای تمرکز خود را روی مدیریت فعالیت‌های لجستیکی فرایند تولید می‌گذارد. لجستیک برون‌سو نیز مربوط به ارسال و توزیع محصول نهایی از کارخانه به دست مشتریان می‌شود. لجستیک معکوس نیز شامل چرخه معکوس جریان، مانند ارجاع محصولات خراب یا از کار افتاده می‌شود.

برای مطالعه مقاله‌ی "انواع لجستیک و ویژگی‌های آن‌ها"، کلیک کنید.

مدیریت لجستیک در زنجیره تامین

لجستیک بیشترین کاربرد را در زنجیره تامین دارد. این نوع مدیریت را می‌توان به دو دسته خرد و کلان تقسیم کرد که به نوع کلان، فرابنگاهی هم گفته می‌شود. لجستیک خرد از 4 نوع درون‌سو، درون کارخانه‌ای، برون‌سو و معکوس تشکیل شده است. در حالی که نوع کلان را می‌توان به سه دسته بین‌المللی، ملی و تجاری تقسیم کرد. استخدام یک مدیر لجستیک حرفه‌ای می‌تواند فرایند زنجیره تامین را به خوبی کنترل کند و باعث بهبود کارها شود. بیشتر مدیران لجستیک در ایران، مدیران لجستیک کلان هستند و می‌توانند پروژه‌های بزرگ را مدیریت کنند.