استراتژی‌های رقابتی شرکت‌های پستی در برابر چالش‌های آمازون و آینده حمل‌ و نقل زمینی

در قلمرو گسترده زنجیره تأمین جهانی، حمل‌ و نقل زمینی و حمل‌ و نقل بین‌ شهری  همچنان عنصری غیرقابل جایگزین است که بی‌وقفه، تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان، بنادر، انبارها و مشتریان نهایی را به هم متصل می‌کند.

با وجود اینکه حمل‌ونقل دریایی و هوایی به دلیل گستره بین‌المللی و سرعت تحویل مورد توجه قرار گرفته‌اند، این کامیون‌ها، تریلرها و شبکه‌های گسترده جاده‌ای هستند که بخش اعظم تجارت جهانی را بر دوش می‌کشند و زیرساخت حیاتی اقتصادهای سراسر جهان را شکل می‌دهند.

امروزه اما، لجستیک زمینی در حال گذار از یک نقش صرفاً عملیاتی به یک عامل استراتژیک، داده‌محور و پایدار در زنجیره‌های تأمین جهانی است.

عبور از فشارهای بخشی و استقبال از فرصت‌ها

این بخش با چالش‌های زیادی  مواجه است: تراکم شهری، افزایش قیمت سوخت، مقررات سخت‌گیرانه زیست‌محیطی، کمبود نیروی کار و انتظارات بالا برای تحویل سریع.

در عین حال، ذی‌نفعان خواستار  شفافیت کامل و رهگیری لحظه‌ای کالا در مسیر هستند. با این حال، چشم‌انداز فعلی فرصتی غنی برای نوآوری تحول‌آفرین فراهم کرده است.

عصر  حمل‌ و نقل زمینی هوشمند

ظهور لجستیک هوشمند، تحولی بنیادین در صنعت حمل‌ و نقل زمینی و حمل‌ و نقل بین‌ شهری رقم زده است. فناوری‌های کلیدی که این تحول را هدایت می‌کنند شامل موارد زیر است:

• رهگیری لحظه‌ای با GPS: افزایش دقت، بهبود ارتباطات و هماهنگی دقیق در عملیات.

• بهینه‌سازی مسیر با هوش مصنوعی:  استفاده از تحلیل‌های لحظه‌ای شامل الگوهای ترافیکی، صرفه‌جویی سوخت، پیش‌بینی آب‌وهوا و محدودیت‌های زمانی تحویل.

• پلتفرم‌های یکپارچه مدیریت ناوگان: ترکیب نظارت بر مصرف سوخت، زمان‌بندی نگهداری، ارزیابی رفتار راننده و معیارهای انطباق در یک داشبورد مرکزی.

• سنسورهای IoT: ارائه داده‌های حیاتی درباره دما، لرزش و موقعیت مکانی برای محموله‌های حساس یا ارزشمند.

• رسید دیجیتال  (ePOD) : حذف مدارک کاغذی و تأیید فوری تحویل از طریق دستگاه‌های الکترونیکی.

این فناوری‌ها ناوگان‌های شرکت لجستیک را به منابع پویا و تولیدکننده داده تبدیل می‌کنند و به مدیران شرکت لجستیک بینشی راهبردی از عملیات می‌بخشند.

سرعت، پایداری و شفافیت؛ سه‌گانه هوشمند لجستیک

لجستیک هوشمند به‌صورت منحصربه‌فردی این سه عنصر کلیدی را در هم می‌آمیزد:

• پاسخ‌گویی چابک: داشبوردهای لحظه‌ای امکان واکنش سریع به اختلالاتی نظیر ترافیک یا انسداد مسیر را فراهم می‌کنند.

• کارایی و پایداری: مسیرهای بهینه شده مصرف سوخت را کاهش داده و ردپای کربن را کم می‌کند.

• اعتماد مشتری: ردیابی شفاف و لحظه‌ای ارسال‌ها، اعتماد و وفاداری بیشتری از مشتریان به همراه دارد.

چالش‌های باقی‌مانده در مسیر تحول شرکت لجستیک

با وجود مزایا، حرکت به سوی لجستیک هوشمند توسط شرکت‌های حمل‌ و نقل بین‌ شهری ساده نیست و با موانعی همراه است:

• استفاده از سیستم‌های قدیمی و پلتفرم‌های پراکنده، فرآیند یکپارچگی را دشوار می‌سازد.
• تأمین سرمایه لازم برای نوسازی ناوگان و آموزش نیروی انسانی، چالشی اساسی به‌شمار می‌رود.
• وجود شکاف‌های ارتباطی، به‌ویژه در مناطق روستایی، کارایی رهگیری لحظه‌ای را محدود می‌کند.
• افزایش نیاز به مهارت‌های فناورانه در کنار مهارت‌های سنتی، الزامات نیروی انسانی را پیچیده‌تر می‌سازد.

با این حال، سازمان‌هایی که زودتر از دیگران و به‌صورت پیش‌گیرانه سراغ این چالش‌ها می‌روند و برای حل آن‌ها اقدام می‌کنند، خود را به‌عنوان پیشتازان صنعت معرفی می‌کنند و زمینه را برای شکل‌گیری شبکه‌های لجستیکی هوشمند، انعطاف‌پذیر و مقاوم در برابر اختلالات فراهم می‌سازند.

در اروپا نیز آمازون به عنوان شرکت لجستیک، برنامه‌های گسترده‌ای دارد. این شرکت لجستیک امسال اعلام کرد که در عملیات ابری و لجستیکی خود در اروپا سرمایه‌گذاری سنگینی خواهد کرد، از جمله ۱۰ میلیارد یورو در آلمان و ۱.۲ میلیارد یورو در فرانسه. در حال حاضر، آمازون بیش از ۲۲۰,۰۰۰ کارمند در اروپا دارد و مجموع سرمایه‌گذاری آن از سال ۲۰۱۰ تاکنون بیش از ۲۱۵ میلیارد یورو بوده است. بخشی از این سرمایه‌گذاری‌ها مربوط به ساخت مراکز تحقق سفارش جدید است، که سه مرکز در آلمان در حال احداث هستند.

صنعت تحویل بسته با دقت در حال پیگیری اقدامات استراتژیک آمازون برای تبدیل شدن به یک ارائه‌دهنده خدمات تحویل مستقل است. آمازون در سال ۲۰۱۰ «Amazon Shipping» را راه‌اندازی کرد تا راهکارهای جامع حمل‌ونقل را به کسب‌وکارها ارائه دهد، حتی به آن‌هایی که مستقیماً در پلتفرم آمازون فروش ندارند.

با جداسازی نسبی عملیات لجستیکی از فعالیت‌های خرده‌فروشی خود، آمازون قصد خود را برای رقابت در تمام بخش‌های صنعت لجستیک آشکار کرده و اکنون بازیگران تثبیت‌شده بازار، از شرکت‌های بین‌المللی گرفته تا اپراتورهای محلی و پستی را به چالش می‌کشد.

تأثیرات بازار: تعادل میان انتظارات مشتری و سودآوری

پیشرفت‌های آمازون در سرعت و کارایی تحویل، استانداردهای جدیدی در صنعت ایجاد کرده‌اند که دیگر شرکت‌های لجستیکی را مجبور به بهبود عملکرد برای باقی ماندن در رقابت کرده است. فشار بر کاهش هزینه و بهینه‌سازی شبکه تحویل، همزمان با حفظ کیفیت خدمات، افزایش یافته است.

گزارش ترندهای تجارت الکترونیکی DHL نشان می‌دهد که ۴۱٪ از ۱۲,۰۰۰ مشتری جهانی به دلیل هزینه بالای ارسال از خرید منصرف می‌شوند و بیش از دو سوم خواهان ارسال رایگان هستند.

در حالی که آمازون به ارائه قیمت‌های رقابتی ادامه می‌دهد، بازار لجستیک با تغییرات پویای قیمت‌ها روبه‌روست. شرکت‌های حمل‌ونقل تحت فشار زیادی هستند تا قیمت‌ها را کاهش دهند، اما این موضوع می‌تواند سودآوری آن‌ها را به خطر بیندازد.

رقابت برای سهم بازار و حجم مرسولات شدیدتر شده و منجر به روندهای ادغام در اروپا و آمریکا شده است. شرکت‌های کوچک ممکن است از رقابت بازبمانند و شرکت‌های بزرگ‌تر ناچارند با نوآوری و استفاده از راهکارهای فناورانه عملیات خود را بازطراحی کنند.

تأثیر بر  شرکت‌های پستی

شرکت‌های پستی با چالشی دوگانه مواجه‌اند: از یک سو باید با همان فشارهایی مقابله کنند که سایر بازیگران صنعت لجستیک تجربه می‌کنند، مانند افزایش هزینه‌ها و رقابت فزاینده؛ و از سوی دیگر، لازم است مدل سنتی نامه‌رسانی خود را به ساختاری سودآورتر بر پایه‌ی تحویل بسته‌ها تغییر دهند.

این در حالی است که همچنان موظف به اجرای الزامات خدمات همگانی یا   Universal services obligation (USO) ارائه خدمات به مناطق کم‌برخوردار و دورافتاده هستند.

برای حفظ توان رقابتی، اپراتورهای پستی می‌توانند از ابزارهایی مانند یارانه‌های دولتی و سیاست‌های قیمت‌گذاری پایین بهره ببرند. با این حال، وابستگی بیش از حد به شرکت‌هایی مانند آمازون می‌تواند در بلندمدت خطرآفرین باشد؛ چرا که این وابستگی ممکن است موجب تضعیف پایداری مالی و کاهش قدرت چانه‌زنی آن‌ها در بازار شود.

اگر آمازون تصمیم بگیرد که سهم بیشتری از عملیات لجستیکی خود را درون‌سازمانی انجام دهد، این  امر می‌تواند به کاهش درآمد شرکت‌های پستی از خدمات تحویل بسته منجر شود.

در آمریکا، خدمات پستی با هدف تمرکز بر رشد مرسولات سبک مرتبط با تجارت الکترونیک، دیگر تمایلی به جمع‌آوری مرسولات از سوی شرکت‌های شخص ثالث نشان نمی‌دهد؛ اقدامی که نشان‌دهنده تغییر رویکرد این نهاد در مواجهه با شرایط جدید بازار است.

استراتژی‌هایی برای رشد شرکت‌های پستی در بازار مرسولات در حال تحول

با رشد قابل پیش‌بینی در حجم بسته‌ها، شرکت‌های پستی می‌توانند کاهش درآمد ناشی از نامه‌ها را با افزایش تقاضا برای تحویل مرسولات جبران کنند. در ادامه، چهار راهبرد برای موفقیت در بازار جدید آورده شده است:

۱. استراتژی‌های قیمت‌گذاری

برای جبران افزایش هزینه‌ها، شرکت‌های حمل‌ونقل به‌دنبال افزایش بهره‌وری و بازنگری در قیمت‌گذاری هستند. USPS، به‌عنوان مثال، افزایش قیمت‌ها را سرعت بخشیده و قیمت تمبر از سال ۲۰۱۹ تاکنون ۳۶٪ افزایش یافته است. هرچند قوانین دولتی اغلب محدودکننده این افزایش‌ها هستند.

قیمت‌گذاری پویا (Dynamic Pricing) می‌تواند راه‌حلی نوین باشد. همانند مدل اوبر (Uber)، نرخ‌های ارسال بسته بر اساس تقاضا و ظرفیت موجود تعیین می‌شوند و چند بار در روز به‌روزرسانی می‌شوند. این مدل به شرکت‌های حمل‌ونقل کمک می‌کند تا در زمان‌هایی که ظرفیت خالی دارند، حجم را افزایش داده و در زمان‌های اوج، عملیات را بهتر مدیریت کنند.FedEx و UPS در حال حاضر از این مدل استفاده می‌کنند.

۲. بازنگری در خدمات همگانی (USO)

شرکت‌های پستی غالباً در چرخه‌ای از افزایش حقوق و انتقال هزینه‌ها به مشتریان گرفتارند. بسیاری از کشورها در حال بازنگری در قوانین پستی خود هستند. دانمارک و هلند تعریف USO را بازنویسی کرده‌اند و حتی آن را حذف کرده‌اند. در بریتانیا نیز کاهش خدمات بررسی می‌شود که می‌تواند تا ۶۵۰ میلیون پوند صرفه‌جویی برای Royal Mail   (شرکت پستی و کوریری بریتانیا) داشته باشد.

اصلاح USO به اپراتورها اجازه می‌دهد مسیرهای تحویل را هوشمندانه‌تر و انعطاف‌پذیرتر طراحی کنند، گامی مهم به‌سوی لجستیک هوشمند.

۳. بهبود تجربه مشتری

یکی از راه‌های اثبات‌شده برای متمایز شدن در بازار رقابتی، ارائه خدمات مشتری عالی است، به‌ویژه در   نقطه تحویل (Last-mile).

گزارش DHL تأیید می‌کند که ارائه گزینه‌های تحویل متنوع برای مصرف‌کننده بسیار حیاتی است. برای مثال، مشتری باید بتواند بین تحویل سریع با هزینه بیشتر و تحویل کندتر ولی ارزان‌تر، انتخاب کند.

با ارائه گزینه‌های متنوع و ردیابی لحظه‌ای بسته، اپراتورها می‌توانند مرسولات را در لحظات آخر بازمسیر دهند و خود را با نیاز مشتری و شرایط پیش‌بینی‌نشده تطبیق دهند، در نتیجه تعداد تحویل ناموفق کاهش می‌یابد و کارایی کلی افزایش می‌یابد.

۴. بازنگری در شبکه نقطه تحویل

استراتژی آمازون شامل ساخت انبارهای بیشتر و استفاده از مدل‌های «تحقق خرد» (Micro-Fulfillment) برای کاهش فاصله تحویل است. شرکت‌های پستی می‌توانند از شبکه گسترده خود بهره‌برداری کنند اما باید آن را بهینه و هوشمندانه بازطراحی کنند.

آمازون در حال تعیین استانداردهای جدیدی در لجستیک، به‌ویژه در خدمات مشتری و سرعت تحویل است.

شرکت‌های پستی می‌توانند با تمرکز بر بهبود تجربه مشتری، بازنگری در USO، قیمت‌گذاری پویا، و بهینه‌سازی تحویل مایل آخر، در بازار رقابتی دوام بیاورند. اگرچه هیچ راه‌حلی سریع و بدون مانع نیست، برخی از آن‌ها نیازمند مشارکت دولت هستند. آسان‌ترین و سریع‌ترین گزینه، ارتقای تجربه مشتری با ارائه گزینه‌های تحویل منعطف و ردیابی لحظه‌ای است.

با تمرکز بر تجربه مشتری، شرکت‌های پستی می‌توانند سازگار شوند، رقابت‌پذیر باقی بمانند و آینده‌ای پایدار در صنعت لجستیک رقم بزنند.

در نهایت، صنعت حمل‌ونقل و لجستیک در حال تجربه تغییرات عمیقی است که به واسطه تحول دیجیتال و ظهور تکنولوژی‌های نوین مانند لجستیک هوشمند، به‌طور چشمگیری در حال شکل‌گیری مجدد است. آمازون با سرمایه‌گذاری‌های گسترده و استراتژی‌های نوآورانه خود، در حال تحمیل استانداردهای جدیدی بر این صنعت است که بسیاری از شرکت‌های لجستیک و شرکت‌های پستی را تحت فشار قرار داده است.

شرکت‌های پستی برای ادامه رقابت باید به این تغییرات پاسخ دهند و در چهار زمینه کلیدی به نوآوری بپردازند: استراتژی‌های قیمت‌گذاری پویا، بازنگری در خدمات همگانی (USO)، بهبود تجربه مشتری و بهینه‌سازی شبکه نقطه تحویل. این تغییرات نه‌تنها به آنها کمک می‌کند تا در برابر فشارهای رقابتی تاب‌آوری بیشتری داشته باشند، بلکه می‌تواند به یک فرصت برای رشد و رقابت در بازار لجستیک مدرن تبدیل شود.

چالش‌ها و موانع همچنان وجود دارد، اما برای اپراتورهای لجستیکی و پستی که با تغییرات سازگار شوند و در زمینه‌هایی همچون تکنولوژی و تجربه مشتری پیشرو باشند، آینده‌ای موفق و پایدار در این صنعت قابل تحقق است.

اکوسیستم پست و لجستیک  فاخر به‌عنوان یک بستر یکپارچه و هوشمند و با زیرمجموعه‌های موفق، نقش کلیدی در تحول لجستیک زمینی و شرکت‌های پستی ایفا می‌کند؛ این اکوسیستم با ترکیب فناوری‌های پیشرفته مانند اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی و رهگیری لحظه‌ای، همکاری نزدیک میان بازیگران مختلف زنجیره تأمین را ممکن می‌سازد و باعث افزایش شفافیت، بهینه‌سازی مسیرها و کاهش هزینه‌ها می‌شود. علاوه بر این، اکوسیستم فاخر با تمرکز بر پایداری محیط زیست و بهبود تجربه مشتری، به شرکت‌های لجستیکی کمک می‌کند تا در برابر چالش‌های پیچیده بازار رقابتی دوام آورده و به‌صورت پایدار رشد کنند.