لجستیک معکوس چیست؟
لجستیک معکوس به فرآیند حرکت کالاها از مشتری نهایی به خردهفروش یا تولیدکننده اشاره دارد. این فرآیند برخلاف لجستیک سنتی است، جایی که کالاها از تأمینکننده به توزیعکننده، خردهفروش و در نهایت به مشتری میرسند.
در دنیای تجارت الکترونیکی و در چارچوب زنجیره تأمین، مرجوعی کالا به یکی از مسائل مهم برای کسبوکارها تبدیل شده است. علاوه بر مرجوعیهای معمولی، لجستیک معکوس شامل بازیافت، تعمیر، نوسازی و فروش مجدد محصولات نیز میشود.
بهینهسازی این فرآیند نه تنها میتواند هزینهها را کاهش دهد، بلکه به کسبوکارها این امکان را میدهد که در راستای اهداف پایداری خود حرکت کنند، ضایعات را کاهش دهند و وفاداری مشتریان را در زنجیره ارزش افزایش دهند.
چگونه استراتژی بهینهشده لجستیک معکوس میتواند به کسبوکار شما در صنعت پست کمک کند؟
در این مقاله، چگونگی اینکه یک استراتژی بهینهشده لجستیک معکوس میتواند به کسبوکار شما در صنعت پست کمک کند تا هزینهها را کاهش دهید، ضایعات را به حداقل برسانید، اعتبار خود را در زمینه مسئولیتهای زیستمحیطی و پایداری افزایش دهید و وفاداری مشتریان را در زنجیره تأمین و زنجیره ارزش تقویت نمایید، پرداخته شده است.
لجستیک معکوس در مقابل لجستیک سنتی
فرآیند لجستیک سنتی از تأمینکننده شروع میشود و به توزیعکننده یا خردهفروش میرسد و در نهایت کالا به مشتری تحویل داده میشود. این فرآیند شامل تامین مواد، مدیریت موجودی، توزیع، انبارداری، حملونقل، بستهبندی و مدیریت ریسک در صنعت پست و زنجیره تأمین است.
اما لجستیک معکوس، همانطور که از نامش پیداست، جابجایی کالا را از نقطهای متفاوت انجام میدهد. این فرآیند از مشتری آغاز شده و بسته به ماهیت مرجوعی، در نقاط مختلف زنجیره تأمین یا زنجیره ارزش به پایان میرسد.
مزایای لجستیک معکوس
مدیریت مرجوعیها یک چالش بزرگ برای مشاغل تجارت الکترونیکی است، اما در عین حال کلیدی برای ایجاد وفاداری مشتری به شمار میرود.
جالب است بدانید که 67 درصد از مصرفکنندگان، سیاست مرجوعی کالا یک خردهفروش آنلاین را قبل از انجام خرید بررسی میکنند. همچنین، لجستیک معکوس فرصتی برای کسبوکارها جهت دستیابی به اهداف پایداری خود در زنجیره ارزش و صنعت پست فراهم میکند.
انواع لجستیک معکوس
انواع مختلفی از لجستیک معکوس وجود دارد که کسبوکارها باید در نظر بگیرند:
1-مدیریت مرجوعی: این فرآیند زمانی است که مشتری کالایی را به دلیل آسیبدیدگی یا عدم تطابق با انتظارات خود به فروشنده باز میگرداند.
2-بازسازی یا نوسازی: در این فرآیند، محصولات تعمیر و بازسازی میشوند. برخی قطعات ممکن است از محصولات معیوب بازیابی و در محصولات جدید استفاده شوند.
3-مدیریت بستهبندی: این بخش به استفاده مجدد از مواد بستهبندی برای کاهش ضایعات و هزینهها میپردازد.
4-کالاهای فروخته نشده: در این حالت، کالاهای فروخته نشده به سازنده باز میگردند.
5-تحویل ناموفق: در مواردی که تحویل به موقع صورت نمیگیرد (مثلاً مشتری برای دریافت بسته حضور ندارد)، کالاها به خردهفروش بازمیگردند.
6-تجهیزات اجارهای: این مورد زمانی است که محصولات اجارهشده پس از اتمام دوره اجاره، به سازنده بازگردانده میشوند.
7-تعمیرات و نگهداری: برخی از کسبوکارها برای محصولات خود گارانتی ارائه میدهند. در این صورت، مشتری محصول معیوب را برای تعمیر به شرکت ارسال میکند.
8-پایان عمر محصول: این محصولات دیگر قابل استفاده نیستند و باید بازیافت یا دور ریخته شوند.
فرآیند لجستیک معکوس
فرآیند لجستیک معکوس بسته به نوع کسبوکار و صنعت میتواند متفاوت باشد. برای مثال، یک خردهفروش آنلاین لباس با تعداد زیادی مرجوعی عمومی کالا مواجه است.
در مقابل، شرکتهایی مانند Procter & Gamble طرحهایی برای جمعآوری بستهبندیهای قابل استفاده مجدد از مشتریان خود دارند. یک فرآیند درست و برنامهریزیشده میتواند به کسبوکارها کمک کند تا هزینهها را کاهش دهند و ضایعات را به حداقل برسانند. این مراحل عبارتند از:
- پردازش مرجوعی: پس از شروع فرآیند مرجوعی از سوی مشتری، کسبوکار باید فرآیند مرجوعی را آغاز کند. این مرحله شامل برنامهریزی حملونقل، تأیید بازپرداخت و فراهم کردن کالای جایگزین در صورت آسیبدیدگی است.
- ارزیابی کالاهای مرجوعی: پس از دریافت کالا، وضعیت آن باید بررسی شود تا مشخص شود آیا نیاز به تمیزکاری یا تعمیر دارد و یا اینکه آیا میتوان آن را مجدداً به فروش رساند.
- انتقال کالا به محل پردازش: بسته به وضعیت محصول، آن را به محل مناسب جهت پردازش یا تعمیر منتقل میکنیم.
چالشها در لجستیک معکوس
هنگام پیادهسازی سیستم لجستیک معکوس، کسبوکارها با چالشهایی روبهرو هستند که باید برای آنها برنامهریزی کنند:
1-هزینهها: لجستیک معکوس ممکن است هزینهبر باشد، به ویژه برای کسبوکارهای کوچک. هزینههای حملونقل، پردازش و تحویل مجدد اقلام افزایش مییابد.
2-انتظارات مشتری: مشتریان تجارت الکترونیکی انتظار دارند که مرجوعی کالاها به سرعت و به صورت یکپارچه انجام شود.
3-تأثیرات زیستمحیطی: اقلام مرجوعی میتوانند بر میزان انتشار کربن کسبوکار تأثیر بگذارند.
4-جریان پیچیده مرجوعی: لجستیک معکوس میتواند شامل چندین کانال پردازش باشد که نیاز به هماهنگی در همه نقاط مختلف دارند.
استراتژیهایی برای بهینهسازی لجستیک معکوس
1-خودکارسازی فرآیندها: با استفاده از فناوری و هوش مصنوعی، بسیاری از فرآیندهای لجستیک معکوس را میتوان خودکار کرد.
2-تجزیهوتحلیل پیشبینی برای پیشبینی مرجوعیها: الگوریتمهای یادگیری ماشین میتوانند احتمال مرجوعی کالاها را پیشبینی کنند.
3-جمعآوری دادههای مشتری: با پرسیدن دلیل دقیق مرجوعی از مشتریان، میتوانید مشکلات اصلی را شناسایی و رفع کنید.
