در دنیای امروز، صنعت لجستیک و پست به عنوان یکی از ارکان کلیدی اقتصاد هر کشوری شناخته میشود. اما به گفته محمد احمدی، معاون فنی و بازرگانی شرکت ملی پست، وضعیت این حوزه در ایران با چالشهای متعدد و پیچیدهای روبهرو است. او با بررسی دلایل این مشکلات، از عدم همافزایی بین نهادها تا نیاز به نوآوری و توجه به خواستههای مشتریان سخن میگوید و به تحلیل شرایط فعلی و چشمانداز آینده این صنعت میپردازد. در این مصاحبه که در غرفه الکامپ تاک راهی دیگر هلدینگ فاخر انجام شده است، نگاهی دقیق به وضعیت کنونی لجستیک در کشور و نیاز به تغییر در سیاستها و ساختارها ارائه میشود.
برای مشاهده مصاحبه به صورت کامل به کانال آپارات هلدینگ فاخر به لینک زیر مراجعه فرمایید:
در ادامه خلاصهای از این مصاحبه را مطالعه فرمایید.
احمدی درباره وضعیت لجستیک و پست در کشور بیان کرد، برای داشتن یک نگاه جامع به حل مسئله، ابتدا باید به درستی صورتبندی شود که چه عواملی ما را به وضعیت فعلی رساندهاند. ادعا اینکه وضعیت لجستیک در کشور در سطح قابل قبولی قرار دارد، صحیح نیست.
او ادامه داد، دلایل متعددی برای این امر وجود دارد. اگر با نگاه جامع و منطقی به مسئله بپردازیم، ممکن است مسائل فرهنگی جامعه نقش مهمی ایفا کنند؛ به ویژه در مشاغل و کسبوکارهای خدماتمحور که در مقایسه با کسبوکارهای تولیدی و تکنوکرات، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. این دیدگاه عمومی که شان و جایگاه مشاغل بر اساس میزان تکنولوژیمحور بودن آنها تعیین میشود، باعث شده است که حوزه پست و لجستیک در گذشته در هالهای از ابهام قرار گیرد.
یکی دیگر از دغدغههای مهم که کمتر مورد توجه قرار گرفته، موضوع مشتری است، معاون فنی و بازرگانی شرکت ملی پست در این باره مطرح کرد، نیازها و خواستههای مشتریها به شکلی جدی مطرح شدهاند و بازیگران مختلف در تولید محصولات باید به این امر توجه کنند. به نظر میرسد که مشتری در سالهای آینده، به ویژه پس از پاندمی کرونا، نقشی بنیادین در این حوزه ایفا خواهد کرد. اما مسئله بسیار مهمتر در لایه قوانین، مقررات و ساختارها قرار دارد که چالشهای بنیادینی را به همراه دارد. شاید بسیاری از افراد نتوانند تعریفی دقیق، واضح و عملیاتی از پست یا لجستیک ارائه دهند و مشخص کنند که این حوزهها دقیقا شامل چه فعالیتهایی میشوند. بدیهی است که با این عدم وضوح نمیتوانیم با قدرت از واژه "صنعت" برای پست یا لجستیک استفاده کنیم. اگر امروز بخواهم درباره "صنعت" پست یا لجستیک صحبت کنم، باید بگویم هنوز شرایط لازم برای شکلگیری آنچه به عنوان قواره صنعت باید داشته باشیم، فراهم نشده است.
احمدی همچنین توضیح داد، در فضایی که سیاستهای مربوط به خصوصیسازی پست مطرح شده، در حالی که تجارب موفق جهانی نشان میدهد که سطحی از خدمات ارتباطات فیزیکی و پستی بخش مهمی از رفاه اجتماعی را تشکیل میدهند، درست مانند امنیت، آموزش و بهداشت. دولتها موظفند برای حفظ این سطح از رفاه اجتماعی هزینه کنند. در کشورهای توسعهیافته، اپراتورهای منتخب برای اجرای این وظایف انتخاب شدهاند و این کشورها حتی با اقتصادی آزاد و سیاستهای لیبرالی همچنان شبکههای پستی قوی و با حمایت دولت دارند.
احمدی در بخش دیگری از صحبتهایش گفت، نکته مهم دیگر این است که کسبوکارهای لجستیک و فعالانی که به این حوزه وارد میشوند، اغلب اشراف کامل بر ابعاد پیچیده لجستیک ندارند. لجستیک از لحاظ ظاهری ساده به نظر میرسد، اما در واقع بسیار گسترده و پیچیده است. بسیاری از فعالان این حوزه در سطح جهانی و داخلی شکست خوردهاند و برخی از آنان، برای حفظ بقا و موفقیت، از بخشهای غیرشفاف و نبود آگاهی بهرهمند شدهاند و به این وسیله چرخه مالی خود را حفظ کردهاند. اگر قرار بود این افراد به صورت نظاممند فعالیت کنند و هزینههای اضافی را بر دوش مشتری نیندازند، قادر به ادامه کار نبودند.
او ادامه داد، عدم آگاهی از ویژگیها، ابعاد و چالشهای لجستیک موجب شده که حمایتهای لازم از شرکت پست به درستی اعمال نشود. برای درک این پیچیدگی، کافی است به کشورهایی مانند آلمان نگاه کنیم که نزدیک به چهار درصد از خاک آنها را جادهها و اتوبانها تشکیل میدهد. همانطور که دکتر ازکیا میگوید: "جاده، زیرساخت توسعه است." در ایران، به دلیل سیاستهای داخلی و تحریمهای ناعادلانه، شبکه هواپیمایی به شدت محدود شده، پروازهای منظم و هواپیماهای پهنپیکر در دسترس نیستند، و این وضعیت به افزایش هزینههای حمل و نقل دامن زده است. در این شرایط، نمیتوان تصور کرد که شبکهای قوی و بدون مشکل برای تحویل کالاها وجود داشته باشد. از سوی دیگر، زیرساختهای شرکت ملی پست از دهه 60 و 70 باقی مانده و تجهیز نشده است. در آن دوران، مراسلات بیشتر شامل پاکت و اسناد بودند و زیرساختها برای بستهها و کالاهای سنگین طراحی نشدهاند. این مسائل موجب شده که دغدغههای شرکت ملی پست به مراتب بیشتر از بخش خصوصی باشد.
محمد احمدی، با توجه به حضور هلدینگ فاخر در نمایشگاه الکامپ 1403، درباره این هلدینگ بیان کرد، در حال حاضر در حال انجام فعالیتهایی با چند شرکت هلدینگ فاخر هستیم. مفهوم جدیدی که باید در این صنعت اتفاق بیفتد، بحث "ترابردپذیری خدمات" است. مجموعه خدمات و سرمایهگذاریهایی که این هلدینگ در صنعت انجام میدهد، تلاشی جدی برای برداشتن گامی به جلو است. بنابراین، این حرکت ارزشمندی محسوب میشود و معتقدم اگر سطح تعاملات را بهصورت متوازن بین فعالان صنعت افزایش دهیم و پیشگام شویم، با راهاندازی ترابردپذیری خدمات، اتفاق مهمی در این صنعت رخ خواهد داد.