اکوسیستم زنجیره تامین (Supply Chain Ecosystem)، شبکه‌ای حاصل از همکاری‌های متقابل صنایع و شرکت‌های مختلف است که هدف مشترک آن‌ها طراحی، پیاده‌سازی و اجرای راهکارهای زنجیره‌ تامین می‌باشد. مزیت این روش را می‌توان در ماهیت شبکه‌ای این اکوسیستم دانست؛ زیرا این همکاری‌ها باعث ایجاد وابستگی‌های متقابل می‌شوند و این ویژگی نیز به‌عنوان مانعی برای ورود رقبای بالقوه عمل می‌کند. از سوی دیگر سازمان‌های موفق، ایجاد این شبکه را تنها یک راه حل تاکتیکی نمی‌دانند، بلکه به این نکته توجه دارند که این اکوسیستم عامل هدایت و موفقیت کسب‌وکار آن‌ها است.

منظور از اکوسیستم زنجیره تامین چیست؟

منظور از اکوسیستم زنجیره تامین، یک سیستم توزیع شده با عناصر اصلی می‌باشد. که عبارتند از: تامین‌کنندگان، فروشندگان، مردم، کسب و کار، شرکای تجاری، فرآیندهای کاری، اطلاعات و تمامی منابع سازمان. هدف از گردهمایی این عناصر این است که محصول از نقطه تولید، بر اساس فرآیندها و استانداردهای کسب‌وکار به مکانی منتقل شود که مشتری یا کاربر نهایی در آن قرار دارد.

با توجه به این تعریف، این شبکه فقط در درون سازمان وجود ندارد، بلکه کسب‌وکارهای مختلفی در آن درگیر هستند که هر کدام بخشی از یک راه حل کلی را ارائه می‌دهند و از جمله آن‌ها می‌توان به کسب‌وکارهای صنعت حمل و نقل اشاره کرد.

نکته مهم این‌که برتری اکوسیستم هم در همین ماهیت توزیع شده است. این یعنی راه حل‌ها فقط به یک کسب‌وکار متکی نیستند، بلکه ارزش اساسی در ماهیت ترکیبی عناصر و خدمات متقابل کسب‌وکارها است. به‌همین دلیل نیز زنجیره‌های تامین مدرن، مرکزیت را کنار گذاشته‌اند و از این ماهیت توزیع شده در اکوسیستم حمایت و پشتیبانی می‌کنند. یک مزیت این سیستم این است که در زمان ایجاد نوسانات کسب‌وکار، تمام سیستم دچار اختلال نمی‌شود و کسب‌وکارها می‌توانند در برابر تغییرات مقاومت کنند.

اکوسیستم به‌عنوان مزیت رقابتی

ارتقا زنجیره تامین مدرن به سطح جهانی نیازمند مشارکت بین کسب‌وکارهای مختلف در عرصه بین‌المللی در زمینه‌هایی مانند صنعت حمل و نقل، خدمات گمرکی، پست بین‌المللی و... است و مجموعه‌ای از افراد، سازمان‌ها، داده‌ها و فرآیندهای کاری را دربرمی‌گیرد. برای مثال برون‌سپاری، یکی از شیوه‌های تبادل ارزش بین عناصر این شبکه است و می‌تواند شامل مواردی مانند منبع‌یابی، خدمات تکمیل محصول، بسته‌بندی و موارد دیگر باشد. مجموعه این خدمات باعث ایجاد ارزش برای مشتری نهایی می‌شوند.

اهمیت ماهیت شبکه‌ای در  زنجیره تامین و افزایش تعامل و وابستگی متقابل بین کسب‌وکارها در مزیت رقابتی این سیستم است. چرا که رقبای بالقوه کسب‌وکار برای رقابت با دو مانع اساسی روبه‌رو می‌شوند. یکی از این موانع خود محصول یا خدمت ارائه شده است و آن‌ها باید محصول یا خدمتی بهتر را ارائه کنند. مانع بعدی، شبکه‌ای است که از ایجاد وابستگی‌های متقابل قدرت می‌گیرد و شامل عناصر فراوان است.

اکوسیستم توزیع شده در شرایطی که توضیح دادیم دارای یک استراتژی بسیار ارزشمند برای سازمان‌ها است که هم باعث توانمندسازی کسب‌وکار، هم باعث ایجاد ارزش بیشتر و هم باعث ایجاد یک مزیت رقابتی قوی می‌شود. بنابراین در دنیای رقابتی امروز، تنها کیفیت یا تنوع محصولات و خدمات کافی نیست و کسب‌وکارها باید کارایی این زنجیره را نیز افزایش دهند.

بهینه‌سازی استراتژی Supply Chain

افزایش کارایی زنجیره تامین با ایجاد اکوسیستم در چشم‌انداز تجاری فعلی، یک مزیت رقابتی برای کسب‌وکارها به‌شمار می‌آید. بنابراین کسب‌وکارهایی که یک اکوسیستم کاربردی را در این زمینه ایجاد کرده‌اند، می‌توانند با استفاده از نقاط قوت، به بهترین نتایج دست پیدا کنند.

هلدینگ فاخر آماده ارائه خدمات متنوع در زمینه طراحی و پیاده‌سازی بهترین راه حل‌ها برای زنجیره تامین است و انواع خدمات را در زمینه‌های شکل‌دهی و راهبری اکوسیستمی هوشمند و پایدار در صنعت پست و لجستیک و تجارت الکترونیکی با محوریت کسب‌وکارهای فروش آنلاین ارائه می‌دهد.

اکوسیستم؛ راهکار غلبه بر چالش‌های تجاری مدرن

یک اکوسیستم زنجیره تامین، از تمامی عناصری تشکیل شده است که هر یک نقشی در عرضه محصول به مشتری نهایی دارند. برای مثال در بسیاری از کسب‌وکارها مانند کسب‌وکارهای لوازم الکترونیکی، وجود کانال‌های توزیع متنوع و کارآمد اهمیت بسیاری دارد. زیرا با استفاده از خدمات پلتفرم‌ها و شرکت‌های فعال در عرضه توزیع، این محصولات می‌توانند زمان عرضه به بازار را نیز کاهش دهند. بنابراین وجود ارتباطات قوی و متقابل در  زنجیره تامین  می‌تواند در حل این چالش به کسب‌وکارها کمک کند.

از سوی دیگر، مدیریت کارآمد در بخش‌های اجرا و کاهش ریسک در این زمینه باعث می‌شود تا کسب‌وکارها بتوانند سازگاری خود را در زمان مواجهه با چالش‌ها افزایش دهند که از جمله آن‌ها می‌توان به چالش‌های منبع‌یابی، تدارکات، کارایی عملیاتی، انبارداری و مدیریت موجودی، استفاده از ظرفیت، پردازش سفارش، تامین مالی موجودی و... اشاره کرد.

پیاده‌سازی Supply Chain Ecosystem

هدف اساسی در اکوسیستم و فرآیندهای تامین و توزیع، ارسال هرچه سریع‌تر محصولات و ارائه سریع خدمات و همچنین صرفه‌جویی در هزینه‌ها است. ارتباطات متقابل در این اکوسیستم دیگر شکل خطی ندارند، بلکه شبکه‌ای پیچیده از ارتباطات هستند. با این حال برای پیاده‌سازی باید اکوسیستم را مانند یک سیستم مشاهده کنید و خطوط ارتباطی را رسم کنید.

برای انجام این کار می‌توان از فناوری‌های دیجیتالی استفاده کرد. به‌ویژه که در دنیای امروز، بسیاری از اشیای فیزیکی دارای حسگرهای دیجیتالی هستند. این ویژگی باعث می‌شود کسب‌وکارها در زمینه‌های مختلف، از جمله در صنعت حمل و نقل بتوانند داده‌های(Real-time) زمان واقعی را دریافت کنند و از آن‌ها برای تصمیم‌گیری‌های دقیق استفاده کنند.

انتظارات مشتریان در مورد ارائه محصول و خدمات بالا است و انتظار دارند بهترین تجربه ممکن را در تمام تعاملات خود با فروشندگان داشته باشند. بنابراین شما می‌توانید برای رضایت مشتریان خود، امکان پیگیری لحظه‌ای سفارشات و... را ارائه دهید.

یک نکته دیگر این‌که دستیابی به هدف افزایش سرعت، کارآمدی و ایمنی در زمینه تحویل، نیازمند صرف هزینه‌های بیشتری است که خود می‌تواند پایداری زنجیره را به خطر بیندازد. اما شما همزمان باید به پایداری زنجیره نیز توجه داشته باشید. از داده‌های زمان واقعی (Real-Time) می‌توان برای افزایش ارتباطات موثر بین عناصر و تسهیل مدیریت آن‌ها استفاده کرد.