بلاک چین (Blockchain) یک فناوری جدید و پیشرفته برای غیرمتمرکزسازی و افزایش امنیت داده‌ها است که ابتدا در زمینه ارزهای دیجیتالی مورد استفاده قرار گرفت. اما کاربردهای بلاک چین در دیگر فرآیندهای پیچیده، روزبه‌روز در حال افزایش است که از جمله آن‌ها می‌توان به زنجیره تامین لجستیک اشاره کرد. بلاک چین این شرایط را ایجاد می‌کنند که تمامی کاربران از جمله مدیران و ذی‌نفعان با شفافیت، ایمنی و کارآمدی بیشتر، داده‌ها را مبادله کنند. اما این فناوری چگونه عمل می‌کند و استفاده از آن در زنجیره تامین لجستیک چه مزایایی دارد؟ در این مطلب از مجموعه هلدینگ فاخر به این پرسش‌ها پاسخ داده خواهد شد.

بلاک چین چیست؟

بلاک چین، یک فناوری کاربردی برای مدیریت و اجرای تراکنش‌های مالی است که استفاده از آن، نیازمند ارائه خدمات و نظارت از سوی نهادهای متمرکز مانند بانک‌ها نیست. برنامه‌نویسی و معرفی بیت کوین، نخستین بار در سال 2008 میلادی اتفاق افتاد و سپس در  سال 2009 راه‌اندازی شد.

این فناوری این شرایط را ایجاد می‌کند که داده‌های دیتابیس یک پروژه، بین رایانه‌های مختلف در هر مکانی از دنیا توزیع شوند. بنابراین بلاک چین پیش از هر چیز، یک پایگاه داده غیرمتمرکز یا توزیع شده است. بنابراین این رایانه‌ها شبکه‌ای غیرمتمرکز را با حقوق برابر (مثلا برای تصمیم‌گیری) ایجاد می‌کنند که از طریق فایل سوابق مشترک و نرم‌افزار شبکه به‌هم متصل می‌شوند. ویژگی مهم این شبکه نیز در این است که رایانه‌ها نمی‌توانند داده‌هایی را که در اختیار دارند، تغییر دهند، بلکه فقط می‌توانند مواردی را به‌ آن‌ها اضافه کنند که این کار نیز نیازمند تایید جمعی است.

فناوری بلاک چین در لجستیک

لجستیک یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در اکوسیستم زنجیره تامین است که بر بهینه‌سازی جریان کالاها از نقطه مبدا تا مقصد نهایی تمرکز دارد. بهینه‌سازی فرآیندها در لجستیک نیازمند افزایش تعامل بین شرکا و طرف‌های درگیر و مدیریت اطلاعات و حتی تراکنش‌های مالی است. این نیازها، بلاک چین را به گزینه‌ای عالی برای مدیریت زنجیره تامین در بخش لجستیک و همچنین در صنعت حمل و نقل تبدیل می‌کنند.

بلاک چین بالاترین میزان شفافیت را برای نظارت بر داده‌های تراکنش‌های مالی در لجستیک ایجاد می‌کند. همچنین اطلاعات مکانی مربوط به کالاها، در اکوسیستم زنجیره تامین و خودروها در صنعت حمل و نقل و لجستیک به‌صورت زنده در اختیار همه کاربران قرار می‌گیرند. در واقع هیچ‌کس در این سیستم مستثنی نیست و امکان هیچ‌گونه دستکاری اطلاعات، ایجاد ارتباطات مخفیانه و... وجود ندارد.

از طرف دیگر ایمنی تراکنش‌های مالی با استفاده بلاک چین تا حد بسیار بالایی افزایش می‌یابد. توجه داشته باشید اطلاعات در شبکه بلاک چین هرگز حذف نمی‌شوند؛ بنابراین می‌توانید اطلاعات مربوط به یک ورودی (مثلا کالا) را از لحظه ورود به اکوسیستم تا شرایط حال حاضر پیگیری کنید.

پردازش تراکنش‌های مربوط به پرداخت‌ها نیز به‌راحتی توسط این فناوری انجام می‌شود. از طرف دیگر، امکان ایجاد قراردادهای هوشمند در بستر بلاک چین وجود دارد و این قراردادها دارای تمامی جزئیات لازم هستند. مزیت این روش در این است که وقتی تمامی شرایط لازم و تعیین شده برای هر قرارداد فراهم شد، پرداخت‌ها به‌طور خودکار انجام می‌شوند. بنابراین این فناوری راهکاری برای ارتقا خودکارسازی فرایندها در زنجیره تامین، لجستیک و صنعت حمل و نقل است.

در هلدینگ فاخر در زمینه‌هایی مانند صنعت پست و لجستیک، تجارت الکترونیکی و زیرساخت‌های دیجیتال اطلاعاتی، مالی و عملیاتی برای کسب و کارهایی که به دنبال استفاده از  کاربردی‌ترین روش‌ها و فناوری‌ها برای مدیریت زنجیره تامین کسب‌وکار خود هستند، خدمات ارائه می‌شود.

کاربردهای بلاک چین در لجستیک

بلاک چین همچنین می‌تواند از طریق امنیت بیشتر داده‌ها از خودکارسازی فرایندها در حوزه‌های دیگر، مانند فناوری انبار کالا و برنامه‌ریزی بارگیری، پشتیبانی می‌کند. اتوماسیون بیشتر به معنای بهره‌وری بیشتر است.

در ادامه برخی از موارد استفاده از این فناوری را با هم مرور می‌کنیم.

• لجستیک کانتینری بین‌المللی: حمل و نقل بین‌المللی با کشتی دارای مراحل متعدد و فرآیندها پیچیده و نیازمند هماهنگی‌های بسیار است. بلاک چین به‌عنوان یک فناوری فرامرزی در بستر اینترنت، تعامل بیشتر و تبادل ایمن داده‌ها را در این موارد تضمین می‌کند.
• خودکارسازی امور ترخیص گمرکی: ترخیص گمرکی نیز دارای مراحل گوناگون از لحظه ورود کالاها به گمرک و ارائه اسناد تا لحظه ترخیص و خروج کالاها از انبارهای گمرک است. تمامی اطلاعات اسناد حمل و نقل با استفاده از فناوری بلاک چین در اختیار تمامی طرف‌های درگیر قرار می‌گیرند که از جمله آن‌ها می‌توان به گیرنده و فرستنده، شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات لجستیکی و مقامات گمرک اشاره کرد.
• تضمین ایمنی مواد غذایی در زنجیره تامین: حفظ تازگی و ایمنی مواد غذایی در زنجیره تامین اهمیت بسیار بالایی دارد. به‌همین دلیل نیز در حمل و نقل این کالاها، بر زمان‌بندی و حفظ استانداردهای بهداشتی و حمل‌ونقلی تاکید می‌شود. با فناوری بلاک چین می‌توان از رعایت این استانداردها اطمینان یافت و به‌طور زنده این نوع از کالاها را ردیابی کرد.

استفاده از فناوری بلاک چین در شرکت DHL

شرکت DHL یکی از برترین شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات لجستیک در جهان است که خدمات متنوعی را در زمینه‌های پست بین‌المللی، حمل‌ونقل بار و مدیریت زنجیره تامین ارائه می‌دهد. این شرکت برای استفاده از فناوری بلاک چین تا سال 2025، بودجه‌ای 100 میلیون یورویی را در نظر گرفته است. برای مثال یکی از پروژه‌های در حال انجام شرکت DHL، خدمات ارسال جهانی قطعات یدکی برند نیسان است. این شرکت همچنین در حال آزمایش کاربردهای بلاک چین در زمینه بهینه‌سازی ترافیک کالاها برای سایت‌های بین‌المللی تجارت الکترونیکی است.

شرکت DHL همچنین برای استفاده از بلاک چین در صنعت حمل و نقل از طریق یکی از شرکت‌های تابعه خود با نام Gerlach Customs مشارکت دارد که یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات گمرکی است. هدف از پروژه‌های در حال آزمایش در این بخش، ایجاد فرآیندهای خودکار و بین‌المللی ایمن، کارآمد و قابل اعتماد است که قابل دستکاری نیز نباشند.

آینده بلاک چین برای مدیریت بهینه زنجیره تامین و لجستیک

استفاده از بلاک چین برای مدیریت زنجیره تامین و لجستیک دارای مزایایی مانند قابلیت ردیابی کالاها به‌صورت زنده، افزایش ایمنی داده‌های تراکنش‌ها، قراردادها و ...، خودکارسازی فرآیندها و شفافیت بیشتر برای همه ذی‌نفعان و طرف‌های درگیر است. بنابراین انتظار می‌رود روزبه‌روز شاهد افزایش کاربردهای این فناوری در این زمینه‌ باشیم.